Özbekistan Cumhuriyeti: Başkenti, Nüfusu ve Tüm Detaylarıyla Özbekistan Rehberi

Özbekistan veya resmi adıyla Özbekistan Cumhuriyeti, Sirdarya ve Amudarya nehirlerinin ortasında uzanan bir Orta Asya ülkesidir. Özbekistan, kuzeybatıda Kazakistan, doğu ve güneydoğuda Kırgızistan ve Tacikistan, güneyde Afganistan ve güneybatıda Türkmenistan ile sınır komşusudur. Özbekistan, 31 Ağustos 1991’de Sovyetler Birliği’nden bağımsızlığını ilan etti.

Özbekistan hakkında genel bilgiler şu şekildedir:

• Başkent:Taşkent

• Resmi diller:Özbekçe, Karakalpak

• Devlet Durumu:üniter başkanlık cumhuriyeti

• Alan:448.978 km2

• Nüfus:35.3 milyon

• Para birimi:Sağlam

• telefon kodu:998

Pers İmparatorluğu MÖ VI-IV yüzyıllarda burada zenginleşti. Büyük İskender bölgeyi işgal ettiğinde imparatorluk dağıldı. Helenistik dönem başlamıştır. Bu dönemde ticaret gelişmeye, büyük şehirler büyümeye, Greko-Baktriya Krallığı hüküm sürmeye başladı. MÖ 2. yüzyılın ortalarında Greko-Baktriya Krallığı çöktü ve tarihte yeni bir sayfa açıldı. Göçebe Kuşan kabilesi, Kuşan devletini kurdu. Bu arada ticaret, halk hareketi ve etnik gruplar arası temas gelişmeye başladı.

Şehirlerin avantajlı bölgesel konumu nedeniyle, Büyük İpek Yolu güzergahı modern Özbekistan topraklarından geçti. Andijan, Kokand, Riştan, Semerkand, Buhara, Hiva ve Taşkent gibi büyük ticaret şehirleri bu yolda ortaya çıkmış ve büyümüştür. Daha sonra Part İmparatorluğu, Kangju, Ahalite İmparatorluğu ve Türk Kağanlığı gibi ülkeler burada zenginleşti ve gelişti. MS VII. 16. yüzyılda Araplar bölgeyi fethetti. Bölge Maveraünnehir olarak bilinmeye başlandı.

XII. yüzyılda Cengiz Han bu bölgeyi fethederek burada Çağatay milletini kurmuştur. Ancak bu bölgenin altın çağı XIV. yüzyılda Emir Temur’un iktidara gelmesiyle başlamıştır. Semerkant, devletin başkenti, ekonomik ve kültürel merkezi oldu. Semerkand’dan sonra Deşt-i Kıpçak göçebe kabileler tarafından fethedildi. Şeybanoğulları sülalesinin yeni devleti kuruldu. 6. yüzyıldan 19. yüzyılın ortalarına kadar bu topraklarda Hiva, Kokand hanlıkları ve Buhara Emirliği hüküm sürmüştür.

XIX yüzyılın 60’larında Rus İmparatorluğu’nun işgalinden sonra burada Türkistan Genel Valisi kuruldu. 1924’te Özbekistan bir Sovyet Cumhuriyeti oldu. Sovyet döneminde birçok cumhuriyetten çeşitli milletlerden büyük bir göç yaşandı. 31 Ağustos 1991’de Özbekistan bağımsızlığını kazandı. Cumhuriyet BM’ye üye oldu, demokratik bir hükümet biçimi ve piyasa ekonomisi gelişmeye başladı.

Özbekistan, güçlü tarihi ve birçok farklı ulusun topraklarındaki hareketliliği nedeniyle, doğu ve batı medeniyetlerini birleştiren, güçlü bir kültüre ve etnik gruplar arası uyuma sahip bir ülke haline geldi.

Güneşin kavurduğu batı bölgesi Özbekistan topraklarının yaklaşık beşte dördü çorak toprak görünümünde. Aral Denizi’nin güneydoğusunda, küçük tepeler alçak Kızılkum Çölü’nün ovasını keser ve çok daha doğuda, bir dizi dağ sırtı Özbekistan topraklarını böler.

Taşkent’in güneybatısındaki Mirzachol Çölü, kuzeyde Tien Shan mahmuzları ile güneyde Türkistan, Malguzar ve Nuratau sıradağları arasında uzanır.

Özbekistan, kuzeybatıda Kazakistan, doğu ve güneydoğuda Kırgızistan ve Tacikistan, güneyde Afganistan ve güneybatıda Türkmenistan ile komşudur.

Önemli kuraklık ve bol güneş ışığı, yılda yalnızca 8 inç (200 mm) ortalama yağışla bölgenin karakteristiğidir. Yağışların çoğu kış ve ilkbaharda, daha yüksek seviyeler dağlarda ve en az çöllerde olmak üzere düşer. Ortalama Temmuz sıcaklığı 32 °C’dir, ancak Taşkent’te ve başka yerlerde gündüz sıcaklıkları genellikle 40 °C’yi aşar. Buhara’nın yüksek yaz sıcağı, dağlardaki daha soğuk sıcaklıklarla tezat oluşturuyor. Özbekler bu örüntüleri uyumlu hale getirmek için güneş görmeyen revaklara açılan evleri ve sokağa kapalı ağaçlı avluları tercih ederler.

Özbekistan’da 600’den fazla akarsu geçmesine rağmen, nehir suyu buharlaşma ve filtrasyon yoluyla hızla kaçtığı veya sulama sistemlerine aktığı için iklimin drenaj üzerinde güçlü bir etkisi vardır.

Özbekler ülkenin beşte dördünden fazlasını oluşturuyor. Aynı zamanda burada birçok etnik grup yaşıyor. Özbekistan’daki etnik kümelenmeler ve yoğunlukları hakkında bilgi şu şekildedir:

• %84,5 Özbek

• %4,8 Tacik

• %2.4 Kazak

• %2,2 Karakalpak

• %2,1 Rus

• %0,8 Kırgız

• %0,6 Türkmen

• %0,5 Tatar

• %2,1 Diğer

Özbekistan, dünyanın önde gelen pamuk üreticilerinden biridir. Bağ ve bahçeleriyle tanınan ülke, Karagül koyunu ve ipekböceği yetiştiriciliği açısından da değerlidir. Özbekistan’ın mineral ve petrol ve gaz rezervleri önemlidir. Ülke, büyük miktarlarda doğal gaz üretiyor ve ihraç ediyor.

Bol güneş ışığı, kısa ılıman kışlar, verimli sulanan topraklar ve iyi meralar, Özbekistan’ı sığır yetiştiriciliği ve pamuk ekimi için uygun kılar.

Diller

Ülkenin resmi dili Özbekçe olup, Özbekçe Uygur diline yakın Türk dillerinden biridir. Karakalpak, Özbekistan’ın özerk bir cumhuriyeti olan Karakalpak Cumhuriyeti’nde de konuşulmaktadır. Özbekistan nüfusunun yaklaşık yedide biri Rusça bilmektedir.

Din

Özbekler Sünni Müslümanlardır ve Orta Asya’daki en dindar Müslümanlar arasında kabul edilirler. Böylece, nüfusun yaklaşık dörtte üçü Müslümandır. Nüfusun onda birinden biraz daha azı Doğu Ortodoks Hristiyanlarıdır ve nüfusun geri kalanı kendilerini dinsiz olarak görmekte veya diğer dinleri takip etmektedir.

Mutfak

Özbekistan’da çok fazla tahıl tarımı yapıldığından ekmek ve erişte mutfağın önemli bir bölümünü oluşturur. Buranın imza yemeği Özbek pilavıdır.

Özbekistan kendine has kültürü ile mutlaka görülmesi gereken yerlerden biridir. İşte gezilecek yerlerden birkaçı:

• Registan Meydanı

• Gür-i Emir

• Bibi Hanım Camii

• Ark Kalesi

• Kükeldaş Medresesi

• Timur İmparatorluğu Tarihi Müzesi

• İsmail Samani Türbesi

• Çorsu Çarşısı

• Tilla-Kari Medresesi

Türkiye’den Özbekistan’a hava, demiryolu ve kara yoluyla ulaşmak mümkündür. Birçok havayolu şirketi Taşkent, Semerkant ve Fergana şehirlerine uçuşlar düzenlemektedir.

Özbekistan’a 30 günü aşmayan seyahatler için pasaportla gidilebilirken, 30 günü aşan seyahatler için vize gerekmektedir.